هزینه فرصت عبارت است از هزینه بهترین انتخاب ممکن از بین سایر انتخاب‌های دیگر که از آن صرف‌نظر شده
اگر یک فرد یا یک بنگاه، از میان چندین انتخاب متفاوت یکی را برگزیند، هزینه فرصت این فرد یا بنگاه، معادل است با هزینه مرتبط با بهترین انتخاب ممکن از بین سایر انتخاب‌های باقی‌مانده که از آن صرف نظر شده‌است. چون هم وقت کمیت محدود است هم پول و سرمایه.
هزینه فرصت نه تنها برای اصطلاحات مادی و مالی به کار نمی‌رود بلکه اصطلاحی است برای هر چیز دارای ارزش.
برای مثال، هنگامی که شما تصمیم می‌گیرید تعطیلات آخر هفته را به یک مسافرت کوتاه‌مدت اختصاص دهید، از زمانی که می‌توانستید به خواندن یک کتاب آموزشی تخصیص دهید، چشم‌پوشی کرده‌اید.
هزینه فرصت از دست رفته، چگونه محاسبه می‌شود؟
فرمول این هزینه را می‌توان به صورت زیر نشان داد:
بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاری انتخاب شده - بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاری از دست رفته =هزینه فرصت
در واقع هزینه فرصت یک مفهوم عالی برای تصمیم‌گیری و ارزیابی در مورد انتخاب بین چند گزینه است. این در دسترس خود مثل زمان بهترین استفاده را بکنید و فرصت‌های کم‌تری مفهوم به شما این بینش را می‌دهد تا در انتخاب‌های خود سود و زیان را با روش موثرتری بررسی کنید و از منابع را در زندگی از دست بدهید.
مثال: اگر شما شغلی با درآمد سالانه ۴۰۰ میلیون تومان را ترک می‌کنید تا یک استارتاپ راه بیندازید، هزینه فرصت شما برای راه‌اندازی استارتاپ ۴۰۰ میلیون در سال خواهد بود.
ارزش نهایی این کار شما باید بالاتر از چیزی باشد که از آن صرف‌نظر می‌کنید.
مثالی دیگر؛ فرض کنید شخصی که ۱۰۰۰۰۰ تومان دارد، می‌تواند یا یک کتاب بخرد و یا یک لباس. اگر او کتاب بخرد، هزینه فرصت او لباس خواهد بود و اگر او لباس را بخرد، هزینه فرصت او کتاب خواهد بود. اگر تعداد انتخاب‌های ممکن برای این شخص بیشتر از ۲ مورد باشد و او یکی را انتخاب کند، هزینه فرصت او، بهترین انتخاب از بین انتخاب‌های باقی‌مانده خواهد بود.
هزینه فرصت چگونه روی سرمایه‌گذاری تأثیر می‌گذارد؟
اقتصاددانان در جهان هستی به علت اینکه نیازهای بشری نامحدودند و منابع محدود است، به دنبال بهترین راه برای تخصیص منابع هستند؛ که این مهم با هزینه فرصت به بهترین وجه تبین می‌شود.
یکی از اصول مهم در علم اقتصاد، هزینه‌ی فرصت است. «هزینه فرصت» یا «هزینه فرصت از دست رفته» به زبان ساده یعنی هزینه‌های ناشی از رد کردن یک گزینه در برابر گزینه‌ای که انتخاب کرده‌اید. زمانی که سرمایه‌گذاری می‌کنید، هزینه فرصت را می‌توان به عنوان مقدار پولی که ممکن است با خرید یک دارایی به جای دارایی دیگر از دست داد(به دست نیاورد)، تعریف کرد.
علاوه بر این از مفهوم هزینه فرصت می‌توان در یافتن مزیت نسبی در تجارت نیز بهره برد؛ البته بیشتر اوقات در اقتصاد هزینه فرصت در پروژه‌های اقتصادی مطرح می‌گردد و هدف اصلی از طرح آن نیز بررسی تخصیص بهینه منابع موجود است.
می‌توان گفت یکی از مفاهیم کلیدی که در نظریه‌پردازی درباره سرمایه‌گذاری نقش محوری دارد، مفهوم هزینه فرصت است.در مورد مسائل مالی هزینه فرصت به طور مشابه عمل می‌کند. انتخاب‌های سرمایه‌گذاری شما پیامدهای مثبت و منفی دارد که می‌تواند به طرق مختلفی برایتان هزینه داشته باشد. یک مثال خوب هزینه فرصت در سرمایه‌گذاری، نگهداری پول نقد است. معمولاً مردم تصور می‌کنند نگهداری پول نقد در بانک، انتخاب مناسبی است اما با این کار فرصت‌های زیادی را از دست خواهید داد. به عنوان مثال سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، می‌تواند سود بیشتری نسبت به سپرده بانکی داشته باشد.
بدیهی است که تصمیم‌گیری پیرامون انتخاب بهترین روش سرمایه‌گذاری، به طور ذاتی با هزینه فرصت همراه است. هنگامی که هزینه فرصت شاخصی است که باید در سرمایه‌گذاری بسنجید، تعداد فرصت‌هایی که باید در نظر بگیرید ممکن است بسیار زیاد به نظر برسد چرا که مطمئناً نمی‌خواهید گزینه سرمایه‌گذاری اشتباه را انتخاب کرده و هزینه فرصت اشتباهات خود را متحمل شوید. بررسی همه جوانب فرصت‌های سرمایه‌گذاری نیازمند صرف وقت و داشتن دانش سواد مالی و استفاده از مشاوران خبره است.
*تهیه و تنظیم: سهیلا نجف پور
