به گزارش خبرنگار پایگاه خبری بازار سرمایه ایران(سنا)، بررسی اهم شاخص های آب و هواشناسی در تابستان سال ۱۴۰۳ نشان می دهد میانگین بارش در این مدت نسبت به مدت مشابه سال گذشته و میانگین بلندمدت افزایش یافته است. بر اساس گزارشی که مرکز پژوهش های مجلس با عنوان «بررسی و تحلیل شاخص های کلان بخش آب در سه ماهه دوم سال ۱۴۰۳» منتشر کرده؛ متوسط دمای فصل تابستان علاوه بر اینکه نسبت به سال گذشته با افزایش همراه بوده ۱.۶ درجه سانتی گراد نیز بیشتر از متوسط بلند مدت تابستان بوده است. در فصل تابستان رکوردی بی سابقه از افزایش دمای کره زمین نیز ثبت شده است.
با وجود ثبت بیشترین دما در سال آبی گذشته میانگین بارش در کشور نرمال و معادل ۲۳۴.۵ میلی متر بوده است. به رغم بارش های نرمال اما افزایش دما به حاکم شدن شرایط خشکسالی شدید تا بسیار شدید در اکثر مناطق کشور منجر شده است. ذخایر سدهای مهم کشور نیز در انتهای فصل تابستان با افزایش ۱۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته همراه بوده است. حجم آب در سدهای زنجیره کارون که نقش مهمی در تولید برقابی کشور ایفا می کنند همانند سال گذشته بوده اما سدهای واقع در مرکز کشور با افت درصد پرشدگی مواجه بوده است. بررسی شرایط اقلیمی کشورهای همسایه در فصل تابستان بیانگر استقرار شرایط خشک سالی در اکثر مناطق افغانستان و حوضه آبریز رودخانه های مرزی و مشترک هیرمند و هریرود بوده و شرق ترکیه و عراق تحت تاثیر خشک سالی قرار گرفته اند. بررسی اعتبارات بخش آبی نیز نشان می دهد از مجموع تملک دارایی های سرمایه ای که بر اساس قانون بودجه سال جاری بالغ بر ۴۸۰ هزار میلیارد ریال بوده در فصل تابستان حدود ۳۳ درصد آن تخصیص یافته است.
تحلیل شاخص های کلان بخش آب
بررسی شاخص های مهم آب و هواشناسی کشور نشان می‌دهد؛ میانگین بارش کل کشور در سه ماهه تابستان سال ۱۴۰۳ حدود ۱۱.۸ میلی متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش حدود ۱۵۴ درصدی داشته و ۶.۳ درصد بیش از میانگین بلند مدت فصول تابستان بوده است. اگرچه بارش تابستان سال جاری افزایشی بوده اما از آنجا که بارش های این فصل سهم ناچیزی از کل بارش سال آبی را خود اختصاص می دهد، عملا نقش مهمی در بهبود مجموع بارش کشور ایفا نمی کند. با این وجود در تابستان سال جاری متاثر از بارش های مناسب فصل بهار و رشد پوشش گیاهی به نسبت مناسب در بسیاری از مناطق مستعد گرد و خاک عملا این پدیده در فصل تابستان نیز نسبت به مدت مشابه در سال های گذشته بروز پیدانکرده است. میزان کل بارندگی کشور در طی سال آبی ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ (تا ۳۱ شهریور سال ۱۴۰۳) ۲۳۴.۵ میلی متر بوده که نسبت به میانگین بلندمدت ۰.۲ درصد کاهش و نسبت به سال آبی قبل از آن ۲۲ درصد افزایش داشته است. بنابراین می توان سال جاری را از منظر میزان بارش یک سال نرمال در نظر گرفت. طی فصل تابستان بیشتر مناطق کشور بدون بارش بوده و بخش هایی از استان آذربایجان غربی، غرب گیلان، کرمان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، مازندران و جنوب گلستان بارشی کمتر از نرمال دریافت کرده اند. بر این اساس میزان بارش ها در ۱۶ استان کشور بیشتر از میانگین بلندمدت بوده است. با توجه به آمار بارش بلندمدت بارش فصل تابستان حدود ۵ درصد از میزان کل بارش سال آبی ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ را تامین کرده است. متاثر از سهم اندک بارش های تابستان از کل بارش کشور و دمای بالاتر این فصل عملا بارش های فصل تابستان نقش موثر و قابل ذکری در بهبود وضعیت منابع آب تجدیدپذیر کشور ندارند.
در فصل تابستان سال جاری میانگین دمای کشور ۱.۶ درجه سانتی گراد بیشتر از میانگین دمای بلندمدت فصل تابستان بوده است. افزایش نسبتا زیاد میانگین دمای فصل تابستان نسبت به بلندمدت منجر به وقوع تابستانی گرم در کل کشور شده است. بررسی روند میانگین دمای فصل تابستان سال جاری و فصول قبل از آن (طی دو سال اخیر) نشان دهنده روند افزایشی دما در سطح کشور بوده به نحوی که در بعضی از فصول متوسط افزایش دما حدود ۲ درجه سانتی گراد بیشتر از میانگین بوده است.
بررسی آمار مربوط به متوسط دمای فصل تابستان نشان می دهد که تمامی استان های کشور گرم تر از میانگین بلندمدت بوده اند. اختلاف میانگین دمای استان های کشور نسبت به بلندمدت از ۲.۷ درجه سانتی گراد در استان یزد تا ۰.۳ درجه سانتی گراد در استان اردبیل متغیر بوده است. به جز استان های واقع در نوار شمالی، شمال غرب و استان های واقع د رامتداد رشته کوع زاگرس سایر مناطق کشور میانگین دمایی بیش از ۲۵ درجه سانتی گراد در فصل تابستان داشته اند. افزایش دما نسبت به میانگین در برخی از استان های کشور از جمله یزد، کرمان، خراسان جنوبی، اصفهان و سیستان و بلوچستان با شدت بیشتری اتفاق افتاده است.
با توجه به اینکه در تمام فصول سال آبی ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ دمای کشور بالاتر از میانگین بوده است لذا سال آبی گذشته را می توان یکی از سال های آبی گرم محسوب کرد. با توجه به پیش بینی های صورت گرفته از سوی سازمان جهانی هواشناسی این روند در چهار سال پیش رو همچنان پا برجا خواهد بود و لذا تجربه دمای فصلی بالاتر از میانگین در فصول آتی نیز مورد انتظار است. افزایش به نسبت شدید دمای فصلی نسبت به بلندمدت منجر به افزایش تبخیر شده و شرایطی را ایجاد کرده که حتی با بهبود میانگین بارش فصلی نسبت به رارش بلندمدت مقادیر آب تجدید پذیر کشور نسبت به سالیان گذشته کاهش یافته است.
وقایع مهم بخش آب
وقایع مختلف رخ داده در بخش آب، بسته به میزان اهمیت آن ها وضعیت این بخش را در موضوعات مختلف سازه ای مدیریتی، تنش های آبی، رخدادهای طبیعی، سرمایه گذاری و ... نمایان تر کرده و اطلاع از آن ها به شناخت بهتر وضعیت این بخش کمک می کند. در همین راستا برخی واقع مهم بخش آب در فصل سال ۱۴۰۳ را می توان به این شرح مورد توجه قرار داد؛ ادامه اجرای طرح های آب رسانی به شهرها و روستاها جهت مدیریت تنش آب شرب (جهان آب رسانی)، برگزاری سیزدهمین جلسه کمیسیون فنی مشترک ایران و آذربایجان در قیز قلعه سی، لایروبی مقسم مرزی و حوضچه ترسیب مناطق سه گانه در خاک کشور ترکمنستان، بازدید اعضای کمیته رودخانه های مرزی وزارت نیرو از هریرود و وقع سیل های مخرب در استان های مازندران، خراسان شمالی و رضوی و کهگیلویه و بویر احمد و وقع خسارت مالی و جانی.
جمع بندی
میانگین بارش کل کشور در سال آبی ۱۴۰۳ – ۱۴۰۲ معادل ۲۳۴.۵ میلی متر بوده که نسبت سال آبی قبل از آن ۲۲ درصد افزایش داشته است و تقریبا میزان بارش در سال آبی با میانگین بلندمدت بارش برابر بوده و کشور از منظر بارش شرایط نرمالی را در سال آبی گذشته تجربه کرده است. در فصل تابستان میانگین دمای تمام استان های کشور بیش از میانگین بلندمدت بوده و از ۲.۷ درجه سانتی گراد در یزد تا ۰.۷ درجه سانتی گراد در اردبیل افزایش دما رخ داده است. لذا از منظر دما بررسی آمار حاکی از آن است که در طول سال آبی ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ در تمامی فصول میانگین دمایی بیش از میانگین بلندمدت تجربه شده و به طور کلی سال آبی گذشته سالی گرم بوده است.
در انتهای تابستان درصد پرشدگی سدهای کشور با افزایش ۱۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال آبی قبل از آن همراه بوده و حجم ذخایر سدهای کشور تا پایان تابستان به حدود ۲۴.۹ میلیارد مترمکعب رسیده است. وضع ذخیره سدها در استان های واقع در شمال شرق، شمال، شمال غرب و غرب کشور روند افزایشی داشته و سدهای استان خوزستان نیز نسبت به سال آبی گذشته شرایط بهتری را تجربه کرده اند.
