به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه ایران(سنا) ، متن کامل این یادداشت را می‌توانید در ادامه بخوانید:

محصولات تولیدی صنعت به صورت کلی شامل موارد زیر است:

انواع روانکار خودرو و صنعتی: این گروه محصولات شامل روغن‌های موتور و دنده خودرو و انواع روغن‌های صنعتی، شامل روغن توربین، روغن هیدرولیک، روغن کمپرسور، روغن حرارتی و... است.

اکسترکت: این محصول در لاستیک‌سازی کاربرد دارد.

اسلاک‌وکس: این محصول در صنایع آرایشی، بهداشتی، تزئینی، دارویی به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود.

گریس: این محصول برای روانکاری خودروها و ماشین‌آلات صنعتی مصرف می‌شود.

PDA TAR & DAO: تار عمدتا به عنوان ماده اولیه قیرسازی است و DAO به عنوان مواداولیه صنایع روانکار استفاده می‌شود.
حرکت دنیا به سمت روغن با کیفیت‌تر

براساس تقسیم‌بندی API (انجمن نفتی آمریکا)، روغن‌های پایه براساس میزان گوگرد، درصد اشباع بودن و ویسکوزیته آن‌ها به گروه تقسیم‌بندی می‌شوند.

حدود ۹۰درصد روغن پایه دنیا شامل گروه‌های یک تا ۳ است که از مواد نفتی تولید می‌شوند. گروه ۴ و ۵ به صورت سنتز در آزمایشگاه‌ها تولید می‌شود.

به دلیل کیفیت بالاتر و آلودگی کمتر روغن‌های پایه گروه ۲ و ۳، روند دنیا حرکت به سمت استفاده از این روغن‌ها است و این مورد باعث کاهش تقاضا برای روغن‌های پایه گروه یک شده است.

در ایران تکنولوژی تولید روغن پایه گروه ۲ و یا بالاتر وجود ندارد و تمام روغن پایه تولیدی کشور از نوع گروه یک تولید می‌شوند.

تاثیر قیمت نفت بر قیمت روغن پایه

باتوجه به این‌که روغن پایه مشتق شده از نفت است، همبستگی بالایی (۸۰%) با قیمت نفت نشان می‌دهد.

نرخ این ماده هم‌زمان با اوج گرفتن قیمت نفت در سال ۱۴۰۱ تا سطح ۱۱۳۰ دلار نیز افزایش یافت؛ اما پس از آن با کاهش قیمت نفت به طور پیوسته کاهش یافته و به زیر میانگین بلندمدت رسیده است.

پیش‌بینی قیمت نفت حاکی از ثبات قیمت نفت در بازه کوتاه‌مدت است که در نتیجه می‌توان انتظار داشت قیمت روغن پایه نیز باثبات بوده و افزایش چندانی تجربه نکند.

بازار متمرکز و سهم ۸۰ درصدی ۴ شرکت از کل تولیدات کشور

۴ شرکت بورسی روانکار مجموعا ظرفیتی در حدود ۲.۴ میلیون مترمکعب انواع روانکار و محصولات جانبی را دارند که در این میان، شرکت نفت سپاهان با داشتن ظرفیت ۸۵۰ هزار مترمکعبی (۷۸۰ هزار تن) بزرگترین شرکت در کشور و یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌ها در خاورمیانه محسوب می‌شود.

پالایشگاه‌های کشور عمدتا قدیمی هستند؛ شرکت نفت پارس با تاسیس در سال ۱۳۳۷ به عنوان قدیمی‌ترین شرکت و شرکت نفت سپاهان با تاسیس در سال ۱۳۷۸ به عنوان جدیدترین شرکت حاضر در صنعت محسوب می‌شوند! دو پالایشگاه دیگر نیز قدمتی بالغ بر ۵۰ سال دارند.

بازار روغن‌های موتوری کشور در حدود ۷۰۰ میلیون لیتر در سال است. نفت بهران با داشتن سهم ۴۲ درصدی از بازار روانکارهای موتوری کشور، لیدر بازار محسوب می‌شود.

ایران با داشتن تقریبا ۲۰ میلیون خودرو، سرانه مصرف روغن موتوری در حدود ۸.۱۳ کیلوگرم/نفر در سال دارد. بخشی از ازدیاد مصرف سرانه روانکار کشور نسبت به نرم جهانی، به فرسوده بودن و عمر بالای خودروها در کشور مربوط می‌شود.

در زمینه گریس، نفت پارس با داشتن سهم ۸۰ درصدی از کل بازار، تقریبا عمده بازار را به خود اختصاص داده است.

۲۵۰ دلار اسپرد بلندمدت بین سبد خوراک و محصول

به صورت تقریبی متوسط اسپرد بین سبد خوراک ورودی و سبد محصول نهایی ۴ شرکت در محدوده ۲۴۰ دلار در هر تن بوده است که باتوجه ابه اینکه خوراک ورودی بین شرکت‌ها تقریبا قیمت برابری دارد؛ این تفاوت بین اسپردها عموما از بابت تفاوت ترکیب فروش محصولات است.

با در نظر گرفتن متوسط اسپرد ۲۵۰ دلاری برای شرکت‌ها، می‌توان به سود تخمینی ۱۴۰ میلیون دلار برای بهران و ایرانول، ۱۹۰ میلیون دلار برای سپاهان و ۸۵ میلیون دلار (با دلار نیما) برای نفت پارس انتظار داشت.

رقابت بین شرکت‌ها برای کسب سهم بازار در زمان رکود

سال‌های ۹۵ و ۹۴ پس از برجام با ثبات دلار در محدوده ۳۲۰۰-۳۷۰۰ تومان میزان صادرات شرکت‌های روانکار کاهش یافت که نتیجه این موضوع شدت گرفتن رقابت بین شرکت‌ها برای حفظ و کسب سهم بازار بود که خود را در افزایش فروش نسیه و دوره وصول مطالبات و افزایش تخفیفات اعطایی بود که در نمودارها مشهود است. پس از سال ۱۳۹۷ به مرور با رشد نرخ دلار و افزایش فروش صادراتی، رقابت در بازار داخلی کاهش یافت.

خوراک دریافتی

نرخ لوبکات دریافتی مطابق فرمول روبه‌رو محاسبه می‌شود که در آن نرخ نفت کوره خود تابعی از نفت و کرک‌اسپرد بین نفت و نفت کوره است که در بهای تمام شده نهایی تاثیر بسزایی دارد.

دومین ماده مهم مصرفی آیزوریسایکل است که یکی از برش های واحد آیزوماکس است. این ماده سبک‌تر از روغن پایه ۱۰ است ویسکوزیته آن حدودا ۱۶.۵ است و فاقد آروماتیک است و برای تولید پارافین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نرخ این ماده مصرفی نیز از فرمول زیر تعیین می‌شود:

مواد افزودنی: مواد افزودنی برای تبدیل روغن پایه به روغن نهایی مورد استفاده قرار می‌گیرند و تماما به صورت وارداتی تامین می‌شوند.

سرمایه‌گذاری به شرط کسب افزایش نرخ

در حال حاضر با رشد نرخ لوبکات ناشی از رشد دلار توافقی و کسب نشدن مجوز افزایش نرخ روانکارهای موتوری، وضعیت شرکت‌های روانکار برای سرمایه‌گذاری مطلوب ارزیابی نمی‌شود. چنان‌چه عنوان شد حداقل افزایش نرخ ۶۰ درصدی برای رسیدن به حاشیه‌ سودهای نرمال سال گذشته در سال آینده نیاز است؛ که پذیرش آن توسط سازمان حمایت می‌تواند با تاخیر صورت گیرد. درصورت کسب افزایش نرخ می‌توان شرکت‌های صنعت را برای سرمایه‌گذاری در نظر داشت. گفتنی است شرکت نفت سپاهان به دلیل صادارتی بودن و نفت پارس به دلیل تملک ۲۰ درصدی پارسیان سپهر از گزینه‌های مطلوب صنعت به شمار می‌روند.